Droga sądowa

Sądownictwo powszechne

Polubowne - bez udziału sądu - zakończenie sporu jest najbardziej komfortowym i najtańszym sposobem zakończenia sprawy.

Działania rzecznika konsumentów są przede wszystkim nakierowane na tego rodzaju zakończenie sporu.

Jeżeli jednak strony sporu (albo jedna z nich) kategorycznie odrzucają możliwość ugodowego rozwiązania problemu, władnym rozstrzygnąć jest tylko sąd.

Pamiętać należy, że tylko na podstawie tytułu wykonawczego, a więc np. prawomocnego wyroku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, konsument jest w stanie przymusowo (tj. przy pomocy komornika) wyegzekwować przysługujące mu świadczenie.

Decydując się na wszczęcie postępowania sądowego warto zapoznać się z informacjami zamieszczonymi w tej częsci poradnika.

Podstawowe informacje

Występując na drogę postępowania sądowego należy sporządzić szczególnego rodzaju pismo procesowe jakim jest pozew.

Pozew powinien odpowiadać wymogom określonym w art. 126 § 1 kpc, który przewiduje, że każde pismo procesowe powinno zawierać:

oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników (konieczne jest wskazanie adresów stron, w przypadku wskazania adresu pozwanego jest oto element istotny gdyż wpływa na właściwość miejscową sądu);
oznaczenie rodzaju pisma (np. określenie w nagłówku : pozew, pismo procesowe);
osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika (w praktyce nie rzadko zdarza się, że strona zapomina podpisać pisma procesowego w tym pozwu, należy zatem o tym pamiętać i sprawdzić czy pismo na pewno zostało własnoręcznie podpisane);
wymienienie załączników
oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej - adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,
numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.

Zgodnie z art. 187 kpc pozew obok wymienionych wyżej wymogów pisma procesowego musi zawierać:

dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;
informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Określając wartość przedmiotu sporu pamiętać trzeba, że nie obejmuje ona należnych odsetek.

Obok wskazanych składników obligatoryjnych pozew może zawierać dodatkowe wnioski np. o: zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
dokonanie oględzin;
polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.

Uwzględnienie wniosku o zabezpieczenie powództwa bądź nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej wykonalności zależeć będą od zaistnienia określonych w kodeksie przesłanek.

Z kolei brak wniosku o przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda skutkować może zawieszenie postępowania przez sąd. Art. 177 §1 pkt. 5 kpc stanowi, że sąd może zawiesić postępowanie w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy w czasie jego nieobecności.

Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach pozew musi być obligatoryjnie sporządzony na formularzu. W sporach konsumenckich pozew sporządzany będzie na formularzu w sytuacji gdy postępowanie prowadzone będzie jako uproszczone. Stosowne formularze znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Postępowanie uproszczone zgodnie z art. 505¹kpc prowadzi się m.in. w sprawach należących do właściwości sądów rejonowych: o roszczenia wynikające z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych, a w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi, gwarancji jakości lub z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej, jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza tej kwoty.

W przypadku, gdy pozew sporządzony jest na formularzu, a w formularzu nie zmieszczą się wszystkie wnioski dowodowe należy dodatkowo załączyć formularz WD (także znajdujący się na stronie ministerstwa sprawiedliwości) obejmujący pozostałe wnioski.

Kierując pozew do sądu należy dołączyć po jednym odpisie z załącznikami dla każdego pozwanego oraz jeden egzemplarz dla sądu. W przypadku gdy pozywamy jedną osobę do sądu kierujemy 2 odpisy pisma wraz z załącznikami.

Ryzyko związane ze sprawą sądową

Decydując się na drogę sądową należy rozważyć ryzyko przegrania sprawy w kontekście ewentualnych kosztów postępowania.

Powód obowiązany jest do uiszczenia opłaty od pozwu ( w poprzednim stanie prawnym nazywaną wpisem). Wysokość opłaty określa ustawa z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Zgodnie z art. 13 ww. ustawy zasadą jest, że opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe; wynosi ona 5 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000 złotych.

W przypadku postępowania uproszczonego nie pobiera się opłaty stosunkowej, a opłatę stałą zależną od wartości przedmiotu sporu. Przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy (art. 28 ustawy):

do 2.000 złotych - 30 złotych;
ponad 2.000 złotych do 5.000 złotych - 100 złotych;
ponad 5.000 złotych do 7.500 złotych - 250 złotych;
ponad 7.500 złotych - 300 złotych.

W przypadku wygrania procesu pozwany obowiązany jest powodowi zwrócić koszty sadowe, w tym wpłaconą opłatę przygotowawczą.

Zgodnie z art. 98 kpc zasadą jest, że koszty postępowania ponosi strona przegrana. Z kolei art. 100 kpc stanowi, że w przypadku rozstrzygnięcia częściowo uwzględniającego powództwo koszty postępowania rozdzielone zostaną stosunkowo na obie strony w proporcjach w jakim sprawa została przez każdą ze stron wygrana czy przegrana.

Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki

Wydatki obejmują w szczególności:

koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem;
zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków;
wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie;
wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesionych przez nie kosztów;
koszty przeprowadzenia innych dowodów;
koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania;
koszty ogłoszeń;
koszty osadzenia i pobytu w areszcie;
ryczałty należne kuratorom sądowym za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach: o unieważnienie małżeństwa, o rozwód oraz separację, a także za uczestniczenie przy ustalonych przez sąd kontaktach rodziców z dziećmi.

Właściwość sądu

Pozew musi być skierowany do sądu właściwego w sprawie.

Określając właściwość miejscową sądu kierujemy się regułami określonymi w kodeksie postępowania cywilnego. Art 27. § 1 kpc stanowi zasadę, że powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania.

Kodeks przewiduje odstępstwa od wyżej wymienionej zasady wprowadzając tzw. właściwość przemienną, uprawnia ona we wskazanych przypadkach do wytoczenia powództwa przed sąd inny niż sąd miejsca zamieszkania pozwanego.

Art. 33 kpc powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału.

Z kolei art. 34 stanowi, iż powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jak też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wytoczyć można przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem.

Ten drugi przepis znajduje częste zastosowanie w sporach pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami.

Korzystając jednak z właściwości przemiennej określonej w art. 33 i 34 kpc należy uzasadnić wybór sądu, bez takiego uzasadnienia sąd skieruje sprawę do sądu właściwego według właściwości ogólnej.

Wskazówki

W trakcie postępowania sądowego pamiętać należy o kilku kwestiach:

Nieodebranie korespondencji sądowej z reguły działa na niekorzyść osoby, która uchyla się od odbioru korespondencji. Jeżeli adresat nie może odebrać pisma osobiście albo odbioru takiego nie dokona dorosły domownik pismo pozostawiane jest w placówce pocztowej operatora publicznego, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej. Wyczerpanie tej drogi powoduje domniemanie, że korespondencja została doręczona.
Sąd należy powiadamiać o każdej zmianie adresu. Wyjeżdżając na dłuższy okres najlepiej przedstawić odpowiednią informację w sądzie i złożyć stosowne oświadczenie we właściwej placówce pocztowej.
Formułując wnioski dowodowe należy mieć na uwadze, że to na stronie, która powołuje się na określone twierdzenie spoczywa ciężar udowodnienia tej okoliczności (art. 6 kc). Sąd co do zasady nie przeprowadza dowodów z urzędu.
Nawet jeśli przed postępowaniem sądowym zwróciliśmy się do rzeczoznawcy to jego opinia dla sądu ma walor dokumentu prywatnego i nie zastępuje dowodu z opinii biegłego, którego powołuje sąd na wniosek strony.
W postępowaniu uproszczonym, co do zasady wszelkie twierdzenia i dowody powinny być wskazane w pozwie. Dalsze powoływanie dowodów możliwe będzie tylko o tyle o ile konieczność ich powołania wynikła w trakcie postępowania.
Pisma wysłane pocztą uważa się za złożone z datą z jaką zostały oddane w placówce pocztowej. Chodzi jednak o placówkę operatora publicznego jakim jest Poczta Polska. Należy jedna pamiętać, że pismo powinno być wysłane listem poleconym (mamy wtedy pewność z jaką datą pismo zostało przyjęte w placówce pocztowej, a decyduje data stempla pocztowego).
Jeśli kierujemy pozew krótko przed terminem przedawnienia roszczenia to ważne jest aby trafił on do sądu właściwego w sprawie. Tylko skierowanie pisma do takiego sądu przerywa bowiem bieg terminu przedawnienia. Jeśli pozew trafi do sądu niewłaściwego za datę jego wniesienia sąd rozpatrujący sprawę przyjmie datę nadania pisma przez sąd niewłaściwy do sądu właściwego. Może się więc okazać, że nie został przerwany bieg przedawniania.
Jeżeli pozew zawiera braki formalne sąd wezwie powoda do ich uzupełnienia. Brakiem formalnym jest także brak opłaty o której uiszczenie powód zostaje wezwany. Opłatę należy uiścić we wskazanym przez sąd terminie – 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Sąd nie przedłuży wskazanego terminu, dlatego wniosek w tym zakresie zostanie przez sąd odrzucony.