Czym różni się gwarancja od rękojmi? Na jakich zasadach skorzystać z jednej a kiedy z drugiej? Jak rozpoznać, jakiego rodzaju reklamację złożyliśmy?
Najważniejszą kwestią odróżniającą te dwie instytucje prawne oraz determinującą zróżnicowane podejście ustawodawcy do nich, jest fakt, iż gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem, na podstawie którego określony podmiot (gwarant) przyjmuje na siebie określone obowiązki związane z ewentualną wadliwością towaru, natomiast rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy za wady rzeczy sprzedanej wynikająca z ustawy (Kodeksu cywilnego), która w stosunkach konsumenckich nie może zostać wyłączona.
Gwarancja
Jest dobrowolnym oświadczeniem, oznacza to, że nikt nie jest zobowiązany do udzielania gwarancji na towar. Najczęściej gwarancję udzielają producenci bądź dystrybutorzy danego towaru, aby pokazać swoją pewność co do jego jakości oraz zachęcić do wybrania właśnie ich. Zatem na dany towar może być udzielona gwarancja ale nie musi, często takie towary jak buty czy meble nie są objęte żadną gwarancją.
Kolejnym istotnym aspektem gwarancji jest to, że ustawodawca w żaden sposób nie ogranicza tego kto może ją udzielić, jak wspomniano już wcześniej najczęściej w charakterze gwaranta występuje producent bądź dystrybutor towaru, jednakże zdarzają się też przypadki, kiedy gwarancję udziela sam sprzedawca, albo zupełnie inny podmiot spoza łańcucha dystrybucji. Warto, przy tym zaznaczyć, że wielu sprzedawców daje możliwość złożenia, za swoim pośrednictwem, reklamacji z tytułu gwarancji, należy jednak pamiętać, że o ile sam sprzedawca nie udziela gwarancji, to jest on jedynie pośrednikiem miedzy kupującym a gwarantem, zatem nie odpowiada za sposób i terminowość załatwienia reklamacji.
Częstym błędem popełnianym prze konsumentów jest zakładanie, że w przypadku gwarancji gwarant ma obowiązek ustosunkowania się do reklamacji w określonym terminie a brak odpowiedzi oznacza uznanie reklamacji. Wyjaśnić trzeba, że nie istnieje żaden ustawowy obowiązek ustosunkowania się do reklamacji z tytułu gwarancji, tym bardziej obarczony konsekwencją uznania reklamacji w razie jego niedochowania. Natomiast, zgodnie z art. 580 § 2 Kodeksu cywilnego gwarant w warunkach gwarancji ma obowiązek określić czas, w którym wykona swoje obowiązki gwarancyjne, jeśli tego nie zrobi powinien wykonać je w terminie 14 dni.
Ze względu na dobrowolność w zakresie udzielenia gwarancji, ustawodawca pozostawia gwarantom również znaczną swobodę w zakresie uregulowania samej gwarancji, a więc określenia przez jaki okres będzie ona obowiązywała, czy też jakie elementy są spod niej wyłączone. Typowymi ograniczeniami w zakresie gwarancji są ograniczenia czasowe na określone elementy towaru (np. baterie, które często objęte są tylko sześciomiesięczną gwarancją) bądź zupełne wyłączenia (np. elementy szklane w sprzęcie AGD). Gwarant w warunkach gwarancji określa też uprawnienia, jakie przysługują z tytułu gwarancji, może wiec określić kiedy będzie przysługiwała możliwość wymiany towaru a kiedy jedynie naprawa oraz czy możliwe jest żądanie zwrotu ceny towaru. Z tego powodu bardzo istotne, przed złożeniem reklamacji z tytułu gwarancji, jest zapoznanie się z jej warunkami.
Ustawodawca przewidział znaczącą swobodę w zakresie udzielania i uregulowania gwarancji, narzucił jednak, w art. 581 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego zasadę, zgodnie z którą w razie wymiany towaru przez gwaranta, albo dokonania istotnej naprawy termin gwarancji biegnie na nowo od momentu wydania nowego bądź naprawionego towaru. Co więcej, jeśli w ramach naprawy gwarancyjnej wymieniony zostanie jakiś element towaru, to gwarancja na ten element zacznie płynąć na nowo od momentu wydania towaru. W innych przypadkach, gwarancja zostaje przedłużona o czas, w którym ze względu na wadę niemożliwe było korzystanie z tego towaru. Oznacza to, że np. jeśli zgłosimy reklamację telefonu komórkowego, który przestanie się ładować i gwarant wymieni jego płytę główną, to gwarancja na cały produkt zacznie biec na nowo (jest to bowiem istotna naprawa) z drugiej jednak strony, jeśli wymieni tylko port ładowania, to gwarancja na całe urządzenie przedłuży się jedynie o czas, w którym niemożliwe było korzystanie z urządzenia, natomiast na sam ten port zacznie biec na nowo.
Rękojmia
Jest to odpowiedzialność wyłącznie sprzedawcy, przy czym sprzedawca przy wykonywaniu obowiązków wynikających z rękojmi, może posługiwać się innymi podmiotami. W praktyce sprzedawcy często, przy rozpatrywaniu reklamacji i późniejszych naprawach korzystają z pomocy autoryzowanych serwisów producentów towaru bądź samego producenta. Trzeba jednak pamiętać, że z tytułu rękojmi odpowiada przed kupującym sprzedawca, zatem to on ponosi odpowiedzialność za np. nieterminowe załatwienie reklamacji.
Zasady związane z załatwianiem reklamacji oraz możliwe do zgłoszenia żądania przewiduje Kodeks cywilny (w art. 556 i nast.). W przypadku kupującego, który jest konsumentem wyłączenie bądź ograniczenie uprawnień z tytułu rękojmi, możliwe jest tylko, kiedy przepis szczególny tak stanowi (art. 558 § 1 Kodeksu cywilnego). W praktyce najczęściej spotykanym, dozwolonym, ograniczeniem uprawnień z tytułu rękojmi, jest skrócenie czasu jej obowiązywania w przypadku rzeczy używanych (w tym przypadku art. 568 § 1 Kodeksu cywilnego przewiduje możliwość skrócenia rękojmi maksymalnie do roku).
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada rzeczy ruchomej zostanie wykryta w ciągu 2 lat od wydania towaru (w przypadku nieruchomości ten okres wynosi 5 lat). Sprzedawca poza ww. wyjątkiem nie może skrócić tego okresu, przy czym ma możliwość jego wydłużenia, jednak w praktyce nie jest to spotykane.
Konsument w ramach rękojmi może żądać naprawy bądź wymiany towaru albo złożyć oświadczenie o obniżeniu jego ceny, a kiedy wada towaru jest istotna (a więc taka która rażąco sprzeciwia się treści umowy bądź uniemożliwia normalne korzystanie z rzeczy) konsument może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy (czyli zażądać zwrotu ceny towaru). Jeśli w reklamacji znajdzie się żądanie naprawy albo wymiany towaru bądź oświadczenie o obniżeniu jego ceny, sprzedawca powinien ustosunkować się do tej reklamacji w ciągu 14 dni od jej otrzymania, zaniechanie w tym zakresie oznacza milczące uznanie reklamacji (art. 561[5] Kodeksu cywilnego).
Ustawodawca nie przewidział przypadków, w których rękojmia ulegałaby przedłużenia, trwa ona zatem zawsze od pierwotnego wydania towaru, bez znaczenia dla tego terminu są późniejsze wymiany czy naprawy tego towaru.
Odróżnienie zgłoszenia z tytułu rękojmi od gwarancyjnego
Rękojmia przewiduje podstawowe uprawnienia kupującego w stosunku do sprzedawcy w przypadku wadliwości towaru, dlatego jeśli reklamacja składana jest u sprzedawcy będzie traktowana jako złożona z tytułu rękojmi o ile w treści zgłoszenia reklamacyjnego nie pojawi się wyraźne stwierdzenie, że jest to reklamacja z tytułu gwarancji. Co więcej, jeśli reklamacja nie będzie zawierała wskazania jaka jest jej podstawa prawna, a zostanie złożona do sprzedawcy, to należy uznać, że jest to reklamacja z tytułu rękojmi.
Jako, że rękojmia jest odpowiedzialnością tylko sprzedawcy, jeśli reklamację zgłasza się do innego podmiotu (np. producenta sprzętu, albo jego autoryzowanego serwisu) jest to reklamacja z tytułu gwarancji.
Celem tego artykułu było przedstawienie najważniejszych różnic pomiędzy rękojmią i gwarancją, dlatego nie opisuje on szczegółowo obu tych instytucji. Osoby zainteresowane dokładniejszym zapoznaniem się z uprawnieniami wynikającymi z rękojmi i gwarancji informacje na ten temat mogą znaleźć pod poniższym adresem: https://prawakonsumenta.uokik.gov.pl/reklamacje/
22.11.2021