Każdy z nas – konsumentów - przynajmniej raz w życiu zawarł umowę o dzieło. Co istotne, mogło zdarzyć się tak, że umowa którą podpisaliśmy nazywała się inaczej, np. umowa zlecenia, umowa o wykonanie zabudowy etc., ale w rzeczywistości była to umowa o dzieło.
Dlaczego jest to tak istotne, aby prawidłowo określić rodzaj umowy? A no dlatego, że w zależności od tego jaki stosunek prawny nawiązaliśmy z drugą stroną umowy, zależą przysługujące nam uprawnienia.
Zgodnie z art. 627 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (dalej „k.c.”) przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Przykładem takiej umowy może być:
- zlecenie naprawy auta w warsztacie samochodowym,
- usługa montażu drzwi wraz z zakupem towaru,
- usługa remontu mieszkania.
Czy umowa o dzieło musi mieć formę pisemną? Nie, dla swojej ważności wystarczające jest zawarcie umowy o dzieło w formie ustnej, jednakże dla celów dowodowych warto jest sporządzić umowę o dzieło na piśmie, aby w przypadku zaistnienia sporu pomiędzy stronami, móc w jednoznaczny sposób wykazać co było przedmiotem umowy, a także do czego strony się wzajemnie zobowiązały.
W tym celu, modelowa umowa o dzieło powinna zawierać m. in.
- dokładne określenie stron poprzez wskazanie co najmniej imienia i nazwiska, adresu, nazwy firmy, numeru NIP,
- określenie przedmiotu umowy, czyli co przyjmujący zamówienie ma dla nas wykonać,
- określenie wynagrodzenia (chociażby poprzez wskazanie podstaw do jego ustalenia), sposobu dokonania oraz terminu płatności,
- ustalenia dotyczące rozliczenia materiałów,
- określenie terminu wykonania umowy.
Dla celów dowodowych warto również potwierdzać w formie pisemnej wszelkie wpłaty dokonane przez zamawiającego na rzecz przyjmującego zamówienie, tak aby móc wykazać kiedy i w jakiej wysokości przekazano przyjmującemu zamówienie środki pieniężne.
A co jeśli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem działa, tak dalece że nie jest prawdopodobne, aby zdołał je ukończyć w umówionym terminie?
W takiej sytuacji, z pomocą przychodzi nam art. 635 k.c., który stanowi że w powyższej sytuacji zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
W tym miejscu wyjaśniać należy, że w przypadku odstąpienia od umowy
strona, która odstępuje od umowy wzajemnej (w naszym przypadku od umowy o dzieło), obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Pamiętać należy, że zwrot świadczenia na rzecz konsumenta powinien nastąpić niezwłocznie.
Należy również rozważyć sytuację, w której przyjmujący zamówienie, co prawda wykonywa dzieło, jednakże czyni to w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową. Wówczas zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału
i wydania rozpoczętego dzieła.
Trzeci z wariantów dotyczy sytuacji, w której przyjmujący zamówienie wykonał dzieło i zakończył już swoje prace, a my – jako konsumenci – dopiero w tym momencie zauważyliśmy wady tegoż dzieła. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 638 k.c. do odpowiedzialności za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie jest wyłączona, jeżeli wada dzieła powstała z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego. Ponadto, jeżeli zamawiającemu udzielono gwarancji na wykonane dzieło, przepisy o gwarancji przy sprzedaży stosuje się odpowiednio.
Na marginesie podkreślić należy, że zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie
ze swym zobowiązaniem.
W celu skutecznej ochrony swoich praw należ pamiętać, że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
Podsumowując, przeciętny konsument często występuje w danym stosunku prawnym jako strona umowy o dzieło. O rodzaju zawartej umowy decydują zawarte w niej postanowienia, nie zaś jej nazwa, natomiast dla celów dowodowych, a także ewentualnego ułatwienia dochodzenia swoich roszczeń, warto zawrzeć ją w formie pisemnej.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny (Dz.U.2024.1061 t.j. z dnia
01.08.2024